The Hâfız Ahmed Agha Library

Kategoriler

Müellif:
İshak Hocası, Şemseddin Ahmed b. Hayreddin el-Güzelhisarî el-Aydınî, 1120/1708, إسحق خواجه سى، شمس الدين أحمد بن خير الدين الگوزلحصاري الآيديني

Müellif hakkında kaynakça:
https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-hocasi
Atsız, H. Nihal (1972). ''İshak Hocası veyâ Ahmed Rızâî'', Türk Ansiklopedisi. C.XX.
Ankara: MEB Yay. 232.
Sofuoğlu, Nesrin. “İshak Hocası Ahmed Güzelhisârî’nin Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (Haziran 2014), 73-98.

Nüshaları:
Eserin Türkiye’deki kütüphanelerde 60’dan fazla yazma 40’tan fazla matbu nüshası bulunmaktadır.

Muhteva:
Cârullâh Zemahşerî'nin lügata dair Muḳaddimetü’l-edeb eserinin tercümesidir. İshak Hocası’na sahip olduğu şöhreti bu eseri kazandırmıştır. Orjinal eser isimlere ve fiillere dair iki ana bölümden oluşur. Ancak Ahmed Efendi tercümenin başına biri Arapça diğer Farsça dil kaidelerine dair iki uzun mukaddime eklemiştir. Arapça kelimelerin önce Farsça karşılıkları ardından Türkçe tercümeleri verilir. Kelimeler alfabetik sıralamaya göre değil, zaman, gök, yer, bitkiler vd. gibi kavramsal bir sınıflandırma ile verilmiştir.

Cilt:
Deri kahverengi cilt, şemseli, zencirekli ve mıkleplidir.
Kağıdı aharlı ve filigranlıdır. Başlıklandırma, satır altı çizimleri, sayfa numaralandırma ve remiz vermede kırmızı mürekkep kullanılmıştır. Reddadelidir. Unvan tezhibi hazırlanmış boyanmış ancak içi boş bırakılmıştır. Mihrabiye ve serlevhası yaldızlı cetvel, (1b-2a) diğer sayfalardaki cetveller kırmızı mürekkeple çekilmiştir. Dış cetvel yoktur ancak derkenara düşülen notlarda cetvel varmış gibi hareket edildiği gözlemlenmektedir.

Ia / Eserin kısımları hakkında açıklama:
İş bu mukaddimetü’l-edeb dört kısım üzere tertip olunmuştur. Kısm-ı evvel lugatün arabiyyetün, kısm-ı sânî lugatün fârisiyyetün, kısm-ı sâlis esmâ, kısm-ı râbi’ efâldir

Ib - IIIa / Fihrist:
Tablo şeklinde fihrist esmâ ve efâl kısımlarına aittir. Tablonun sonunda fihristin tamamlandığını belirten “temmet” ifadesi yer almaktadır.

IVa / Fahreddin bin Şerefeddin’in İstinsah Kaydı:
Şerrefenî Allah bi tahrîri hâza’l-kitâbu’l-müsemma bi tercemeti mukaddimetü’l-edeb li’l-allâme mine’l-meşhûr bi Hoca Ahmed Efendi ve ene’l-fakîr ilallahi’l-meliki’l-kadîr Fahreddin bin Şerefüddin min evlâdi ibnü’l-eşrâf er-Rumî el-İznikî

IVa / Fehim Süleyman’a ait Mülkiyet Kaydı:
Elhamdülillahi vahdehû. Min mineni’l-kerîmi’l-hannân alâ abdihî Fehîm Süleymân el-müderris bi-medreseti Alî Paşa-yı cedîd bâ-mevsıla-i Süleymaniye kâtibü’s-sırr hazret-i şehriyârî-i sâbıkan gaferallâhu lehû ve limen deâ lehû bi’l-hayri ve’r-rahmeti sene 1195 [1780-81]

IVa / İsim kısmı silinmiş Mülkiyet Kaydı:
Kad dehalet et-terceme fî zâviyeti tasarrufî bi cereyân aklâmî ve ene’l-fakîr [Fahreddin] – isim ve altındaki mühür silinmiş.

1a-1b / Hafız Ahmed Ağa’ya ait Vakıf Mührü:
Sâbıkan rikâbdâr-ı hazret-i şehriyârî Rodosî Hafız Ahmed Ağa’nın cezîre-i mezbûrda bina eylediği kitâbhanesinin kütüb-i mevkûfesidir 1207 (148b-418b-419b)

419b / Kaynak nüshadaki istinsah kaydının aynen kopyalandığına dair not:
Müellif nüshasında böylece kitabet olunduğuna binaen bu mahalde teberrüken biz dahi kitabet ettik.

419b / Kaynak nüshanın istinsah kaydı:
Kad isterâhat kadîmetü’l-kalem ani’s-seyâha fî meyâdîni’t-terceme ve’r-rakam li’l-kısmı’s-sânî ‘anî kısmu’l-ef‘âl min mukaddimeti’l-edeb li’l-allâme ez-Zemahşerî bi zımm-i fevâid hüccetin tüfîdü li râgibî sınâ‘ati’l-edeb bi ibretin fî evâil-i üli’l-cemâzîn min şuhûri sene-i hicriyye fî seb‘a ve aşer ba‘de mie ve elf (1117[1715]) fî mahrûse-i Bursa hammiyet ani’d-darrâi ve’l-be’sâ ve küntü vakte izin müderrisen bi’l-medreseti’l-murâdiyye fîhâ velhamdülillahi rabbi’l-âlemîn temmet

419b / İstinsah Kaydı:
Kad istensahtü hâzihi’nüsha an nüshati’l-mütercim ve ene’l-fakîr Fahreddin an evlâdi’l-Eşref er-Rûmî el-Kâdirî

Derkenar:
Derkenar yoğunluğu bazı sayfalarda yoğun olmakla birlikte genellikle azdır. Derkenarlarda fasl, bab gibi başlıklandırmalar mevcuttur. Minhüvat kayıtları vardır. Sahh, tı ayın, mim remizleri ve rakamlarla düşülmüş derkenar notları mevcuttur.<< /li>

Nüsha hk. özet:
Bu yazma, 1715 yılında Bursa’da Muradiye Medresesi’nde müderrislik yapmakta olan Fahreddin bin Şerefeddin tarafından istinsah edilmiştir. İstinsah kaydında, yazmanın kaynak nüshadan birebir kopyalandığı ifade edilmiştir.
Eserin tarihsel yolculuğu boyunca birçok mülkiyet kaydına sahip olduğu görülmektedir. İlk mülkiyet kaydı, Ahmed Ağazade el-Bağdadî’ye aittir. Daha sonra Fehim Süleyman tarafından, Ali Paşa-yı Cedid Medresesi’nde müderrislik yaptığı sırada mülkiyetine alınmıştır.
Yazmanın Bursa’da başlayan yolculuğu Hafız Ahmed Ağa tarafından Rodos’ta kurulan kütüphaneye vakfedilmesiyle nihayete ermiştir.