Kütüphanenin orijinal yazma koleksiyonu, önemli bölümü İslami bilimler olmak üzere 20 ayrı dalda Osmanlıca, Arapça ve Farsça yazılmış eserden oluşmaktadır. Kütüphanemizin kuruluşundan beri, değişik zamanlarda kataloglama çalışmaları yapılmıştır. Bunlardan ilki, bir envanter çalışması olarak niteleyebileceğimiz ve 1792-1793 yıllarında kütüphanemizin kurulması sırasında hazırlanan, aynı zamanda Vakfiyemizin de eki olan demirbaş defteridir. 1795 yılında tamamlanmış olan ve kütüphanede bulunan deri kaplı katalog içinse daha kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Her eser hakkında, eser ismi, müellif, müstensih, yazılma tarihi gibi kısa bilgiler kaydedilmiştir.

Bundan sonraki iki kataloglama çalışması, Rodos Evkaf İdaresi ve Limni’li Hâfız Mehmed Celâleddîn Müftüzâde Efendi tarafından 1923 yılında Osmanlıca yapılan iki ayrı çalışmadır.

1995 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünden Hüznü Özer ve Ali Çakır tarafından Türkçe yapılan ilk kataloglama ve raporlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, orijinal koleksiyonun dışında kalan 1200 eseri de kapsamaktadır. Katalog, eserin başlığı, müellifi, yazıldığı dil, varak sayısı, satır sayısı, yazı türü, müstensih ismi, istinsah tarihi ve sınırlı sayıda eser için cilt ve içeriğe dair bazı tasvirler içermektedir.

1997 – 2001 yılları arasında, Rodos’ta yerleşik tarihçi Dr. John R. Barnes tarafından tüm geçmiş kataloglama çalışmaları gözden geçirilerek yeni bir envanter çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada Hâfız Ahmed Ağa Vakfiyesinde yer alan bağış listesi esas alınarak mevcut mühürlü eserlerle bir karşılaştırma yapılmış ve kütüphanenin orijinal yazma eser sayısı yeniden belirlenmiştir. Daha önceki katalog çalışmalarında araştırmacılar Vakfiye eki olan eser listesi yerine Hafız Ahmed Ağa mührü basılmış eserlerden hareket ettiklerinden orijinal koleksiyon sayısının 828’den daha fazla gösterildiği katalog veya raporlar mevcuttur. Bunun nedeni olarak, Hâfız Ahmed Ağa’nın vefatından sonra mührünün Hafız-ı Kütüp tarafından yeni gelen bazı eserlere de basılmış olabileceği ihtimali düşünülebilir. Dr. Barnes, Hâfız Ahmed Ağa kütüphanesi eser içerikleri ile ilgili yapılmış en mufassal incelemeyi oluşturan çalışmasında, Vakfiyemizde yer alan eser listesi ile, 1923 ve 1995 yıllarında yapılan kataloglama çalışmalarında öngörülen ayrımları karşılaştırmış ve bilimin 20 alanına ayrılarak kategorize edilmiş eserleri incelerken bu alanlara dair aydınlatıcı bilgiler de paylaşmıştır. Dr. Barnes çalışmasıyla araştırmacıları ve meraklıları sadece koleksiyon ve eserlerle değil, bu eserlerin bazılarının tarihi, kültürel ve siyasi arka planları ve eserlerin ait olduğu bilim alanlarıyla da buluşturmaktadır. Dr. Barnes’ın çalışmasında, istinsah ettiği yazma esere derkenar notlarıyla yeni bir ruh kazandıran ve okuru metnin ötesinde bir aleme taşıyan bir müstensih inceliği ve meslek tutkusu görüyoruz. Kütüphanenin ruhuna uygun, meşakkatli ve muazzam içerikli çalışmaları için Danışma Kurulu üyemiz Dr. John R. Barnes’ın emekleri karşısında saygıyla eğiliyoruz ve özel buluşmalarımızda çok değerli bilgi ve araştırmalarını bizimle cömertçe paylaştığı için kendisine şükranlarımızı arz ediyoruz.

Kütüphanemiz ile ilgili bir başka mufassal çalışma da, 2008-2010 döneminde Konya Yazma Eserler Kurumundan Bekir Şahin ve ekibi tarafından gerçekleştirilmiş, kütüphane envanterinin dijital görselleri alınmıştır. Görseller, birçok önemli eserde tüm sayfaları, bazı eserlerde kısmi içeriği kapsamaktadır. Kütüphanede yapılan bu çalışmadan sonra, Bekir Şahin, Faruk Ağartan ve Selahattin Uygur ekibince hazırlanan ve 2013 yılında İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı (ISAR) tarafından basılan çalışma, Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi için yapılmış en kapsamlı matbu katalog çalışmasıdır. Konya Yazma Eserler Kurumu ile Bekir Şahin Hoca ve ekibine, üstesinden geldikleri emek yoğun çalışma için teşekkür ediyoruz.

Kuruluş Vakfiyesi ekindeki orijinal koleksiyon demirbaş listesine göre yapılan eser kategori ayrımı ve eser sayıları -- Vakfiye listesi adedi – varsa Mevcut envanter eksiği -- şu şekildedir:

Tablo bilgileriyle, 1792-1793 yılı envanter sayımına göre Hâfız Ahmed Ağa Kütüphanesi orijinal yazma eser sayısı 828’dir. Kuruluş Vakfiyesinde bu rakamın 826 olarak gösterilmiş olmasının nedeni, iki ciltlik bir Kuran’ın tek eser olarak sayılmış olması ve kütüphane inşaatı sırasında koleksiyonun muhafaza edildiği Murat Reis Külliyesinde unutulmuş bir eserin sonradan bulunarak kütüphaneye getirilmiş olmasıdır. Tabloda gösterilen kategorilerdeki eksik eser sayısı toplamı 22’dir. Buna göre Hâfız Ahmed Ağa Kütüphanesi orijinal koleksiyonunun 828 olan demirbaş eser sayısı, bugün 806’dır. Hâfız Ahmed Ağa’nın ölümünden sonra bağışlanan 459 yazma eserlerle beraber Kütüphanemizde toplam 1265 yazma eser mevcuttur.

Vakfımız, önümüzdeki dönemde Hâfız Ahmed Ağa Kütüphanesi yazma eserler koleksiyonunu ilgili araştırmacılar ve yazma eser meraklıları ile buluşturmak ve koleksiyonu çevrimiçi erişime açmak için bir dijital katalog çalışması başlatmış bulunmaktadır. Osmanlıca, Arapça ve Farsça dillerine hakim Yakın Doğu dilleri yazma eser ve dijital kütüphane uzmanlarının katılımı ile oluşturulacak uluslararası bir konsorsiyumun katkılarıyla gerçekleşecek bu çalışmanın iki yıl sürmesi beklenmektedir. Aynı kapsamda Kütüphanemizde yer alan ve özellikle ciltlerinde bakım ihtiyacı bulunan bazı eserlerin yerinde yapılacak bir restorasyon çalışmasıyla iyileştirmeleri ve tüm eserlerin havalandırılarak elden geçirilmeleri planlanmaktadır. Kitap restorasyonu alanında uzman bir kurum tarafından kütüphanemizde geçici bir restorasyon atölyesi ve laboratuvar tesis edilecektir.

Kütüphanemizin dijitalleştirilmesiyle sadece bilim insanlarının eserlere erişimini sağlamayı değil, ata yadigarı kültür mirasına dair farkındalığın Ege'nin iki yakasında ve dünyada artmasını amaçlarken, artan ilginin insanlığı bu ortak değerde buluşturmasını ve barış ve dostluğun gelişmesine mütevazı bir katkı sağlamayı umuyoruz.

Kütüphanemizle ilgili gelişmeler, www.fethipasavakfi.com sitemizden duyurulacak, Kütüphanemiz, www.hafizahmedaga.com sitemize aktarıldığında, her iki siteden diğerine erişim mümkün olacaktır.

Rodos Hâfız Ahmed Ağa Kütüphanemizin 20. yüzyıl tarihinde adları kayıtlara geçmiş Hâfız-ı Kütüb (Kütüphaneci) emektarlarını da burada anmak ve kütüphanemizin müze haline gelişinin de tarihini not etmek isteriz.

En az 40 yıl Hâfız-ı Kütüb olarak hizmet etmiş, aynı zamanda Rodos Murat Reis Tekkesi Şeyhi olan Şeyh Abdullah’ın 1909 yılında vefatından sonra göreve gelen Danazade Yusuf Dana Efendi, Mahmud Kemal Efendi, Koca Hâfız Mustafa Efendi, 1923’te Hâfız İbrahim Edhem Efendi ve kendisinin 1928’de Rodos Müftüsü olarak atanmasından sonra Çankazade Mustafa Lütfi Efendi, 1950’de atanan ve 1963'te vefat edene kadar son Hâfız-ı Kütüb, Hoca Mahmud Kemal. Hâfız-ı Kütüb'lerimizi rahmetle anıyoruz.

Hoca Mahmud Kemal’in ölümünden sonra zamanın mütevelli vekili Rodos’lu doktor Muhittin Rifat Bey, Vakıf Mütevellimiz Fatma Leyla Tüten’in anneannesi ve zamanın aile büyüğü Fatma Saide Argeşo’yu 1963 yılı yaz başında Rodos’a davet ederek kendisine kütüphane eser listesini takdim eder. Bu tarih, Rodos Hâfız Ahmed Ağa Kütüphanesinin faal bir kütüphane olarak kullanımının sonu, bir müzeye dönüşümünün başlangıcıdır.